Nằm ở miền nam châu Á, Ấn Độ là một quốc gia có bề dày văn hóa, tôn giáo và lịch sử phát triển phong phú. Nơi đây còn được coi là một vùng đất tâm linh mạnh mẽ và nổi tiếng hàng đầu thế giới. Vì thế mà kiến trúc Ấn Độ chịu ảnh hưởng sâu sắc từ các tôn giáo như Ấn Độ giáo, Phật giáo và Hồi giáo. Hãy cùng Travel Talk khám phá phong cách kiến trúc độc đáo có một không hai này nhé !
Lịch sử về kiến trúc Ấn Độ
Kiến trúc Ấn Độ chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ 2 tôn giáo là Ấn Độ giáo và Phật Giáo. Tuy nhiên, Hồi giáo cũng là tôn giáo mang đến cho kiến trúc Ấn Độ nhiều công trình nổi bật. Vậy sự khác nhau giữa các kiến trúc tôn giáo này là gì? Hãy cùng theo dõi ngay dưới đây
Kiến trúc Ấn Độ giáo
Nổi tiếng với các kiến trúc thiết kế ngoài trời, kiến trúc Ấn Độ giáo thường sử dụng đá núi lửa nguyên khối để xây dựng. Các đền thờ, tòa tháp đồ sộ được xây dựng ngoài trời các họa tiết độc đáo, mang đậm dấu ấn của Ấn Độ giáo. Một số kiến trúc Ấn Độ giáo nổi bật là Cụm thánh tích Mahabalipuram, Đền thờ ở Mahabalipuram, Đền thờ Lingaraja…
Kiến trúc Phật giáo
Phật giáo là tôn giáo có ảnh hưởng rất lớn đến lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng của người dân Ấn Độ. Kiến trúc Phật giáo Ấn Độ được thiết kế rất công phu, tỉ mỉ và có 2 loại hình chủ yếu.
Loại thứ nhất gọi là Stupha, nơi thờ phụng các thánh tích hay Xá lợi của Đức Phật. Loại thứ hai là chùa, chiền – nơi thờ phụng các bức tượng Đức Phật, cũng là nơi tu niệm và thiền tịnh của các nhà tu. Người Ấn Độ có một phong tục đặc biệt là dát vàng cho các ngôi đền, chùa. Điều này làm tăng lên sự lỗng lẫy cũng như trang nghiêm cho đền, chùa.
Một số kiến trúc Phật giáo nổi bật là: Chùa Hang Ajanta và Stupa Sanchi.
Kiến trúc Hồi giáo
Lối kiến trúc của các công trình kiến trúc Hồi giáo rất đặc biệt, mang nét rực rõ đầy màu sắc cùng kỹ thuật chế tác kỳ công. Kiến trúc Hồi giáo hầu hết xây dựng theo mái vòm và có kết cấu đối xứng giữa mái, tường, cột, trụ nhà, v.v..
Một số công trình kiến trúc Hồi giáo nổi tiếng là Đền Taj Mahal, Lăng mộ Humayun, Nhà thờ Hồi giáo Quwwat ul Islam, v.v.
Bảng so sánh: Kiến trúc Ấn Độ vs kiến trúc phương Tây – Khác biệt từ triết lý đến hình khối
| Góc nhìn | Kiến trúc Ấn Độ (truyền thống & tôn giáo) | Kiến trúc phương Tây (Hy-La, Gothic, hiện đại) |
|---|---|---|
| Triết lý nền tảng | Gắn với vũ trụ quan, tâm linh, sự hòa hợp giữa con người – tự nhiên – thần linh | Dựa trên tỷ lệ hình học, nhân chủng học, lý tính và mỹ học thị giác |
| Mục tiêu kiến tạo | Tạo không gian thờ phụng – thiền định – kết nối nội tại, thường mang tính biểu tượng đa tầng | Tập trung vào công năng – thẩm mỹ – sức mạnh thị giác hoặc chính trị |
| Hình khối chủ đạo | Gopuram cao vút, vòm tròn củ hành, tầng tầng lớp lớp như núi thiêng | Đường thẳng, mái nhọn (Gothic), mái vòm tròn (Hy-La), hình hộp, khối rỗng (hiện đại) |
| Vai trò của ánh sáng | Ánh sáng được dẫn lối nhẹ nhàng qua các khung hẹp – phục vụ hành trình tâm linh | Ánh sáng lớn, cửa sổ kính rộng – tạo cảm giác mở, khoáng đạt và hiện đại |
| Tính cá nhân hóa | Kiến trúc thường vô danh, đặt giá trị cộng đồng và tôn giáo lên trước | Thường gắn với tên tuổi kiến trúc sư, trường phái, tư duy sáng tạo cá nhân |
| Ví dụ điển hình | Đền Meenakshi, Hang Ajanta, Taj Mahal, Tu viện Hemis | Đấu trường Colosseum, Nhà thờ Đức Bà Paris, Villa Savoye, Bảo tàng Guggenheim |
Kiến trúc Ấn Độ là bản hòa ca giữa sức mạnh lịch sử và nghệ thuật độc đáo, từ Taj Mahal đến các đền đài Hindu cổ kính.
👉 Ghé thăm TravelTalk – Tour Ấn Độ để khám phá thêm bài viết chuyên sâu và tour kiến trúc Ấn Độ giúp bạn trải nghiệm tận mắt di sản văn hóa.
Nét đặc trưng của nghệ thuật kiến trúc Ấn Độ
Những nét đặc trưng của kiến trúc Ấn Độ có thể liệt kê qua 3 điểm sau đây:
- Đặc trưng đầu tiên phải kể đến đó là việc sử dụng các loại đá cứng và đá hoa cương khi xây dựng. 2 loại đá này đều điêu khắc được các loại đá có hình dạng đẹp mắt và vô cùng sắc nét.
- Đặc trưng thứ hai trong kiến trúc Ấn Độ là việc xây dựng các dãy hành lang rộng lớn. Các hành lang rộng lớn hiện ra trước mắt như một quảng trường kết hợp các hàng cột đá to cao.
- Đặc trưng thứ ba là các công trình kiến trúc có hình dạng điêu khắc rất đẹp mắt và công phu. Từ các kiến trúc Ấn Độ cổ đại, kiến trúc Ấn Độ cổ trung đại hay kiến trúc Ấn Độ thời phong kiến đều có những hình dáng đặc sắc. Hình ảnh thần linh, anh hùng dân gian, v.v. đều được điêu khắc một cách chi tiết trên từng bức tượng, trụ cột, v.v.
Bảng so sánh: Phong cách kiến trúc Ấn Độ – Miền Trung, Miền Nam, Di sản thuộc địa & Xanh hiện đại
| Tiêu chí | Kiến trúc miền Bắc (Nagara, Mughal, Indo-Saracenic) | Kiến trúc miền Nam (Dravidian, Hoysala, Vijayanagara) | Kiến trúc thuộc địa & hiện đại |
|---|---|---|---|
| Nguồn gốc – Khu vực | Bắc Ấn, chịu ảnh hưởng từ Đạo Hồi, Ba Tư và Anh (ví dụ: Taj Mahal, Red Fort) | Nam Ấn, hình thành qua triều đại Chola, Hoysala, Vijayanagara – đền chùa đá tinh xảo | Giai đoạn Anh thuộc/hiện đại – từ Gothic Revival, Indo‑Saracenic đến thiết kế hiện đại theo Le Corbusier |
| Đặc trưng kiến trúc | Vòm hình củ hành, lăng mộ, bức tường đúc – pha trộn Mughal và phương Tây | Gopuram cao chót vót, họa tiết chạm khắc tinh vi, cấu trúc cột phức hợp | Tòa nhà hành chính, thiết kế tối giản, chất liệu bê tông, kính trong các thành phố mới (Chandigarh) |
| Di sản tiêu biểu | Taj Mahal, Red Fort, Chepauk Palace (Indo‑Saracenic) | Chennakesava (Belur), Halebidu, đền Somanathapura (Hoysala), mặt tiền Rayagopuram | Capitol Complex Chandigarh, các khách sạn hiện đại, văn phòng đô thị |
| Cảm hứng và ảnh hưởng | Kết hợp giáo lý Hồi giáo với văn hóa bản địa, tạo nên dấu ấn quyền lực Mughal | Tôn giáo Hindu bản địa – biểu đạt qua điêu khắc chi tiết, không gian thiêng tĩnh | Tượng trưng cho thời kỳ độc lập, hiện đại hóa, tính bền vững trong thiết kế đương đại |
| Ý nghĩa cho du lịch – văn hóa | Là biểu tượng của quyền lực và tranh chấp lịch sử; điểm du lịch nổi bật | Nơi để tìm lại văn hóa, truyền thống và mỹ thuật Hindu lâu đời | Thể hiện chuyển hóa của Ấn Độ hiện đại – từ di sản sang tương lai |
Chiêm ngưỡng 12 công trình kiến trúc Ấn Độ độc đáo và nổi tiếng bậc nhất
1. Đền Taj Mahal – đặc trưng kiến trúc Hồi giáo
Đền Taj Mahal là địa điểm nổi tiếng bật nhất của Ấn Độ, được UNESCO công nhận là di sản thế giới vào năm 1983. Đây cũng là biểu tượng của một câu chuyện tình yêu buồn giữa vị vua Sa Gia Han và người vợ của ông.
Ngôi đền mang kiến trúc Ấn Độ cổ trung đại này được xây dựng và thiết kế theo lối kiến trúc đặc trưng nhất của kiến trúc Hồi giáo. Những vật liệu đầy màu sắc và lấp lánh như cẩm thạch, đá quý, v.v. góp phần tô điểm cho ngôi đền rạng danh Ấn Độ này.
2. Đền Sri Ranganathaswamy – Ngôi đền rực rỡ đầy màu sắc
Là ngôi đền lớn nhất Ấn Độ, Đền Sri Ranganathaswamy là một trong những tổ hợp tôn giáo lớn nhất trên thế giới. Kiến trúc Ấn Độ thời phong kiến này có diện tích rộng hơn 63ha, có những kim tự thấp đầy màu sắc rực rỡ.
Có một điểm đặc biệt khiến ai nghe qua cũng thích thú là Đền Sri Ranganathaswamy còn có lối vào ngầm dưới mặt đất. Toàn bộ ngôi đền có tổng cộng 21 kim tự tháp, kim tự tháp lớn nhất có 15 tầng và cao tận 60m
3. Cụm thánh tích Mahabalipuram – Kiến trúc Ấn Độ cổ đại
Cụm thánh tích Mahabalipuram bao gồm những di tích được xây dựng vào khoảng những năm 630 và 715. Kiến trúc Ấn Độ cổ đại này là cụm thánh tích nổi bật nhất còn sót lại của kiến trúc Ấn Độ giáo.
Cụm thánh tích này gồm những ngôi đền có kích thước to nhỏ khác nhau được xếp cạnh nhau. Kiến trúc này còn có bộ mái ba tầng thu nhỏ dần về phía đỉnh nhìn rất đẹp và hút mắt
4. Đền Vàng Harmandir Sahib – Kiến trúc Ấn Độ nguy nga và tráng lệ
Không chỉ được gọi là ngôi đền thiêng liêng nhất của đạo Sikh, Đền vàng Harmandir Sahib còn là kiến trúc Ấn Độ cổ trung đại nổi bật nhất. Đền vàng ược xây dựng từ cuối năm 1585 và hoàn thành vào quý 3 của năm 1604.
Lý do mà Đền Harmandir Sahib có tên là đền vàng vì nó được xây dựng bằng đá cẩm thạch và phủ bên ngoài lớp vàng lá nguyên chất. Chỉ riêng mái vòm của ngôi đền đã tốn đến 100kg vàng vì thế mà mọi đường nét của nó toát lên được vẻ nguyên nga và tráng lệ.
5. Lăng mộ Humayun – Vẻ đẹp gây mê mẩn của kiệt tác kiến trúc Ấn Độ
Lăng mộ Humayun được xây dựng vào năm 1572 dưới sự chỉ đạo của Hoàng hậu Hamida Banu Begam để tôn vinh vị vua thứ 2 của Vương triều Mughal – Hoàng đế Humayun.
Công trình kiến trúc này choáng ngợp bởi sự rộng lớn với diện tích lên tới 216.000 mét vuông. Khuôn viên được chia làm 4 khu vực tương ứng với 4 lối dẫn vào lăng mộ ở vị trí trung tâm. Mỗi khu vực cách nhau bởi các hồ nước tượng trưng cho 4 dòng sông: sông nước, sông mật, sông sữa và sông rượu. Lăng mộ Humayun có sự pha trộn phong cách của Ba Tư với Thổ Nhĩ Kỳ đem lại vẻ đẹp tinh tế, hài hòa và rất ấn tượng.
6. Cung điện Mysore – Cung điện lộng lẫy bậc nhất Ấn Độ
Được gọi là một trong những tòa nhà Hoàng gia vỹ đại nhất của đất nước Ấn Độ. Cung điện Mysore từng là nơi ở của gia đình Hoàng gia Wodeyars thời xưa. Công trình kiến trúc Ấn Độ này được xây dựng vào thế kỷ 14 nhưng bị phá hủy và xây dựng lại nhiều lần. Năm 1897, cung điện được sửa lại lần cuối vì xảy ra hỏa hoạn.
Cung điện Mysore được xây dựng bằng đá granit xám, mái vòm thì sử dụng đá cẩm thạch hồng. Bên trong có 2 phòng họp lớn cùng 18 ngôi chùa. Cung điện được trang trí sang trọng với kính, gương, cửa gỗ trạm khắc tinh xảo và khu vườn rộng bao quanh. Vào những ngày cuối tuần, Mysore được thắp sáng bởi gần 100.000 ngọn đèn. Đó cũng là lúc cung điện đạt vẻ đẹp ngoạn mục và hùng vỹ vào ban đêm
7. Đền Ranakpur Jain – Nét đẹp hùng vỹ trên sườn đồi
Là đền thờ dành riêng cho vị chúa đầu tiên của đạo Jain – Adinatha. Đền Ranakpur Jain được cho là xây dựng từ cuối thế kỷ 14 đến giữa thế kỷ 15. Song hiện nay việc xác định niên đại của ngôi đền này vẫn còn là điều gây tranh cãi.
Đền Ranakpur Jain mang vẻ đẹp kiến trúc Ấn Độ hùng vỹ trên sườn đồi dốc. Công trình này được đỡ hơn 1.444 cột đá cẩm thạch chạm khắc tinh xảo. Điều đặc biệt là các cột trụ đều được chạm khắc khác nhau mang lại vẻ đẹp đa dạng.
8. Khu hang động Ajanta – Kiệt tác cổ đại bị lãng quên ngàn năm
Trong suốt một thời gian dài hang động Ajanta đã bị lãng quên hoàn toàn. Kiến trúc Ấn Độ cổ đại này ẩn sâu trong khu rừng hoang vu của cao nguyên Deccan. Năm 1819 nó được phát hiện bởi một nhóm người đến từ nước Anh.
Tất cả những chi tiết trong hang động đều do con người kiến tạo. Khu hang động này được tạo dựng vào giai đoạn đầu thế kỷ II trước CN và mang nhiều màu sắc của kiến trúc Phật giáo Ấn Độ.
Bên ngoài mỗi ngôi chùa của hang có khoảng 20 cột trụ đá nguyên thủy được chạm khắc trang trí tỉ mỉ. Có nhũng gian hành lễ được đục khoét rộng hàng trăm mét và có các bức tượng Đức Phật vô cùng sống động.
9. Đền Mặt trời Konark – Kiến trúc Ấn Độ mang vẻ đẹp huyền ảo
Đền Mặt trời Konark tọa lạc tại thành phố Puri ở bang Orissa, Ấn Độ. Là khu vực nhộn nhịp của đạo Bà La Môn được xây dựng vào khoảng năm 1238 đến 1264. Kiến trúc Ấn Độ không thiếu những đền thờ Mặt trời nhưng đền Mặt trời Konark là ngôi dền lớn nhất.
Đền Mặt trời Konark là công trình đặc trưng cho kiến trúc Phật giáo Ấn Độ. Được xây dựng từ đá sa thạch và được chạm khắc công phu từng chi tiết nhỏ. Nếu quan sát từ xa thì ngôi đền như một xe ngựa khổng lồ với 24 bánh xe và 6 con ngựa. Phía trước còn được canh giữ bởi 2 con sư tử đá.
10. Pháo đài đỏ Agra – Vẻ đẹp trang nghiêm lẫn mỹ lệ
Nằm cạnh cung điện Taj Mahal – biểu tượng của tình yêu bất diệt, pháo đài đỏ Agra choáng ngợp tọa lạc tại thành phố tam giác vàng du lịch của Ấn Độ. Công trình kiến trúc Ấn Độ trang nghiêm này được khởi công xây dựng vào năm 1573. Pháo đài đỏ Agra có dáng vẻ của một quần thể cung điện hơn là công trình quân sự.
Pháo đài đỏ Agra có một vòng hào rộng bao bọc, những bức tường thành gập khúc chạy dài 2,5km làm bằng đá sa thạch đỏ. Dù có xen lẫn những yếu tố quân sự nhưng vẻ đẹp lộng lẫy của pháo đài vẫn không giảm đi.
11. Thiên đường Taj Lake Palace
Taj Lake Palace là khách sạn đặc biệt khi nằm giữa lòng hồ Pichola. Vẻ đẹp nguy nga, tráng lệ lung linh của khách sạn như một cung điện trong truyện cổ tích xa xưa.
Năm 2019, Taj Lake Palace được tạp chí Condé Nast Traveler của Mỹ vinh danh là khách sạn tốt nhất Châu Á và thứ 3 thế giới. Năm 1746, công trình kiến trúc Ấn Độ này được xây dựng bằng đá cẩm thạch, các cột trụ khổng lồ và mái vòm được chạm khắc một cách tinh xảo và tỉ mỉ.
Hệ thống phòng ở vô cùng sang chảnh với các thiết kế bằng gỗ và lụa cao cấp. Cung cấp cho khách hàng một kỳ nghỉ dưỡng chuẩn quý tộc hoàng gia
12. Cung điện gió Hawa Mahal – Cung điện lớn nhất của kiến trúc Ấn Độ
Cung điện gió Hawa Mahal nổi tiếng lừng lẫy với vẻ ngoài nguy nga, tráng lệ với gần 1000 ô cửa sổ. Được xây dựng vào năm 1799, ban đầu Cung điện gió Hawa Mahal được xây dựng để cho những người phụ nữ ngồi trong cung điện có thể ngắm đường phố mà không bị người ngoài nhìn thấy. Vì xa xưa quy định là chỉ có chồng mới nhìn thấy được mặt của vợ mình mà thôi.
Cung điện được xây dựng gồm 5 tầng, được chạm khắc tinh xảo toát lên vẻ đẹp lỗng lẫy của đá sa thạch màu hồng. Ngày nay cung điện đã được lắp đặt thêm thang máy để tiện cho việc tham quan của khách du lịch
FAQs – Kiến trúc Ấn Độ
1. Kiến trúc Ấn Độ có điểm gì khác biệt so với các nước châu Á?
Kiến trúc Ấn Độ không tuân theo một phong cách thống nhất mà là sự pha trộn của nhiều nền văn hóa – từ Hindu giáo, Hồi giáo, Phật giáo đến ảnh hưởng Anh thời thuộc địa, tạo nên một bản sắc rất riêng.
2. Vì sao kiến trúc Ấn Độ được xem là có chiều sâu văn hóa?
Mỗi công trình không chỉ là nghệ thuật mà còn phản ánh niềm tin tôn giáo, hệ tư tưởng, đẳng cấp xã hội và cách sống của người dân Ấn Độ qua từng thời kỳ.
3. Đền chùa ở Ấn Độ thường được xây dựng theo nguyên tắc nào?
Các đền thờ Hindu thường xây theo trục dọc từ mặt đất lên trời, tượng trưng cho sự kết nối giữa con người và thần linh, với phần tháp chính (shikhara) luôn cao vút và uy nghi.
4. Có thể thấy ảnh hưởng của Hồi giáo trong kiến trúc Ấn Độ không?
Rất rõ. Những mái vòm, hành lang có vòm nhọn, hoa văn đối xứng và sân trong rộng lớn là đặc trưng của thời kỳ Mughal – tiêu biểu là Taj Mahal, lăng Humayun hay Pháo đài Đỏ.
5. Phong cách kiến trúc Rajput có gì đặc trưng?
Phong cách Rajput thường gắn liền với các pháo đài đá sa thạch, cung điện vàng, các hồ nước và hành lang nhiều cột – thể hiện sự vương giả và hào sảng của các vương triều xưa.
6. Kiến trúc Phật giáo ở Ấn Độ thể hiện qua công trình nào?
Các hang động đá như Ajanta, Ellora hay ngôi chùa tại Sanchi là ví dụ điển hình. Những công trình này đề cao sự tĩnh tại, thiền định và gắn liền với thiên nhiên.
7. Người du lịch nên ghé thăm công trình nào nếu muốn hiểu kiến trúc Ấn?
Bạn nên đến Taj Mahal vì tính biểu tượng, đền Akshardham để cảm nhận nghệ thuật chạm khắc Hindu, và Jaipur để chiêm ngưỡng các cung điện Rajput tráng lệ.
8. Có phong cách kiến trúc hiện đại nào nổi bật ở Ấn Độ không?
Các công trình hiện đại như Tòa nhà Quốc hội mới, sân bay Delhi hay trung tâm Auroville là ví dụ cho kiến trúc đương đại kết hợp yếu tố bền vững và bản sắc địa phương.
9. Kiến trúc truyền thống Ấn Độ có còn được sử dụng ngày nay không?
Có. Nhiều công trình mới vẫn áp dụng tỷ lệ vàng Vastu Shastra – một dạng phong thủy Ấn Độ – cùng các yếu tố vật liệu địa phương để giữ lại hơi thở truyền thống trong thiết kế hiện đại.
10. Tại sao khám phá kiến trúc lại là một phần hấp dẫn khi du lịch Ấn Độ?
Vì mỗi công trình là một câu chuyện sống động về lịch sử, tôn giáo và con người. Du lịch kiến trúc không chỉ là chụp ảnh, mà là hành trình bước vào chiều sâu văn hóa Ấn.
Kết luận: Kiến trúc Ấn Độ – di sản không nằm yên trong đá
Kiến trúc Ấn Độ không chỉ là những khối đá chạm khắc hay mái vòm thần thoại – đó là lịch sử sống động được khắc họa qua từng cột trụ, từng mảng tường, từng nhịp cầu nối giữa các nền văn minh. Từ đền thờ Hindu đậm tính biểu tượng, lăng mộ Mughal tráng lệ, đến những công trình hiện đại phản ánh khát vọng độc lập, mỗi lớp kiến trúc là một chương trong cuốn sử thi không lời của tiểu lục địa.
Ngày nay, khi nhiều du khách đến Ấn Độ để tìm kiếm trải nghiệm tâm linh, nghệ thuật hay văn hóa đô thị mới nổi, kiến trúc trở thành “ngôn ngữ thứ ba” – kết nối quá khứ với hiện tại, kết nối con người với không gian. Không cần phải là một chuyên gia, bạn vẫn có thể cảm nhận chiều sâu văn hóa thông qua việc dạo bước trong một đền cổ ở Tamil Nadu, lặng nhìn ánh trăng phản chiếu trên vòm Taj Mahal, hay ngồi lặng giữa quảng trường đá tại Chandigarh.
Hiểu về kiến trúc Ấn Độ cũng là hiểu về cách một dân tộc ghi nhớ, mơ ước và định hình bản sắc của mình qua hàng nghìn năm. Và đó chính là lý do khiến du lịch khám phá kiến trúc tại Ấn Độ – không chỉ là một hành trình thị giác, mà là chuyến đi khám phá chiều sâu văn hóa châu Á đậm đặc nhất mà bạn từng có thể trải qua.
Kiến trúc Ấn Độ luôn là đề tài nóng hổi mà bất cứ ai muốn khám phá đất nước này đều tò mò. Những công trình mang vẻ đẹp tôn giáo đi qua nhiều niên đại nhưng vẫn giữ được nét đẹp nguyên sơ, lộng lẫy như thuở nào. Nếu bạn cũng muốn khám phá những công trình kiến trúc siêu phẩm này hãy cùng trải nghiệm cùng Travel Talk nhé ! Travel Talk – công ty chuyên cung cấp các tour du lịch Ấn Độ tuyệt vời với sứ mệnh mang đến kỳ nghỉ chuyên nghiệp cho khách hàng.
